Aby umowa o współpracy B2B zawarta z osobą prowadzącą działalność gospodarczą nie została potraktowana jako umowa o pracę, nie może ona zawierać elementów/zapisów charakterystycznych dla stosunku pracy. Na podstawie czego urzędy sprawdzają, czy w konkretnym przypadku mają do czynienia ze stosunkiem pracy?
Kiedy umowa B2B nosi znamiona umowy o pracę?
Przede wszystkim ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) i PIP (Państwowa Inspekcja Pracy) rozpoznają umowę o pracę na nieco innych podstawach niż Urzędy Skarbowe. Dwa pierwsze urzędy badają, czy umowa zawarta pomiędzy osobą prowadzącą działalność gospodarczą a jej kontrahentem jest umową o pracę na podstawie przepisów Kodeksu pracy, który mówi, że stosunek pracy to sytuacja, w której:
1. Pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy;
2. Pracownik pozostaje pod kierownictwem pracodawcy (lub osoby wyznaczonej przez pracodawcę, tj. przełożonego) i otrzymuje instrukcje co ma robić oraz korzysta z narzędzi dostarczonych przez pracodawcę (np. komputera);
3. Pracownik pracuje w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę – tzn. w określonych, stałych godzinach, w których musi udać się do biura i tam pracować. Nie wyklucza tego fakt, że od czasu do czasu (np. raz w tygodniu) pracownik może pracować zdalnie np. ze swojego mieszkania czy domu.
Nieco inaczej na całą sytuację patrzą Urzędy Skarbowe. Opierają one swoje działania na przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która stanowi, że osoba nie jest uznawana za przedsiębiorcę (tj. osoba ta nie powinna być traktowana przez prawo podatkowe, jako osoba prowadząca działalność gospodarczą), jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1. Odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz za ich wykonanie, (z wyjątkiem odpowiedzialności za popełnienie czynu niedozwolonego), ponosi osoba zlecająca wykonanie tych czynności (pracodawca) – tj. odpowiedzialność osoby prowadzącej działalność gospodarczą wobec osób niebędących stronami umowy jest wyłączona i ponosi ją jej kontrahent (tak jak w przypadku pracownika wobec osób trzecich ponosi ją pracodawca).
2. Wykonuje usługi pod kierownictwem kontrahenta oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego – tu mamy wymóg podobny do tego z umowy o pracę, czyli samozatrudniony wykonuje swoje czynności np. od 8 do 16 w biurze zlecającego i ma przełożonego, który nadzoruje jego pracę.
3. Osoba wykonująca te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością – rozumie się to przez to konieczność ponoszenia kosztów inwestycji, podejmowania działań promocyjnych w celu pozyskania nowych klientów.
W rozumieniu przepisów Kodeksu pracy:
Art. 22. [Stosunek pracy]
§ 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
§ 12. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.
Dodatkowo pracownikowi zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy przysługują szczególne uprawnienia wynikające z umowy o pracę, które nie występują w żadnym innym rodzaju umowy. Jeśli te uprawnienia występują w umowie b2b, istnieje duże ryzyko, że może być uznana za umowę o pracę. Najbardziej specyficzne prawa wynikające z umowy o pracę to płatny urlop, dłuższy okres wypowiedzenia oraz urlop macierzyński.
Jak stworzyć umowę B2B, tak aby nie została uznana za umowę o pracę?
W umowie B2B można np. zawrzeć zapis, dotyczący tego, że samozatrudniony może pracować na własnym sprzęcie, nie ma ustalonych godzin obecności w biurze, ma możliwość pracy z dowolnie wybranego miejsca, nie ma bezpośredniego przełożonego, odpowiada za swoją pracę wobec kontrahenta i odpowiada za swoje działania wobec osób trzecich, nie ma ścisłych regulacji dotyczących urlopów.
Z drugiej strony, warto również wskazać na cechy charakterystyczne dla jednoosobowej działalności gospodarczej (zgodnie z polskim prawem i orzecznictwem Sądu Najwyższego). Aby uznać daną działalność za jednoosobową działalność gospodarczą, musi ona spełniać następujące warunki:
1. Zarobkowy charakter prowadzenia działalności gospodarczej, czyli działania przedsiębiorcy są nastawione na zysk, który powinien pokryć co najmniej koszty założenia działalności jak i prowadzenia całego przedsięwzięcia;
2. Ciągłość wykonywania działalności gospodarczej – działalność przedsiębiorcy powinna charakteryzować się powtarzalnością czynności w długim okresie czasu;
3. Zorganizowany charakter wykonywania działalności gospodarczej – Sąd Najwyższy zauważył, że warunek zorganizowania odnosi się nie tylko do płaszczyzny formalnej, dotyczącej formy organizacyjno-prawnej (wpis do właściwego rejestru), ale także do płaszczyzny materialnej.
W interpretacji przedstawionej przez Sąd Najwyższy wiąże się to z zapewnieniem kapitału, miejsca prowadzenia działalności, niezbędnych narzędzi, a także podejmowaniem działań marketingowych w celu zdobycia nowych klientów oraz ciągłym zdobywaniem i pogłębianiem niezbędnych kwalifikacji.
Co istotne, podejście zastosowane przez Sąd Najwyższy jest w dużej mierze nieadekwatne do potrzeb prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne. Bardzo często opiera się ona na eksperckiej wiedzy i specjalistycznych umiejętnościach tych osób i nie wymaga żadnych istotnych działań organizacyjnych, poza tymi, które są niezbędne do wypełnienia obowiązków rejestracyjnych i podatkowych.
Benefity w umowie B2B – czy wolno nam je przyznawać?
Czy wolno nam zaoferować zleceniobiorcom świadczenia, takie jak prywatne ubezpieczenie zdrowotne, płatny urlop, karta Multisport, budżet na zakup elementów do ich domowego biura (np. biurko/krzesło) czy też będzie to raczej zakwalifikowane przez dany urząd jako stosunek pracowniczy?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy również odwołać się do orzecznictwa Sądu Najwyższego.
Ze względu na różne cechy świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę i umów cywilnoprawnych, dla oceny rodzaju stosunku prawnego decydujące znaczenie ma ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający. W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy całkowicie obce stosunkowi pracy, nie jest możliwe ustalenie, że doszło do zawarcia umowy o pracę. (…). Możliwość zastąpienia się osobą trzecią oraz brak pracowniczego podporządkowania pracodawcy nie pozwalają na ustalenie, czy powód pozostaje w stosunku pracy.
Kiedy umowa zlecenie ma charakter umowy o pracę?
Warunkiem koniecznym do zakwalifikowania umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło) jako umowy o pracę jest ustalenie, czy w łączącym strony umowy stosunku zobowiązaniowym dominują cechy istotne dla umowy o pracę, takie jak: osobiste świadczenie pracy (niemożność wyznaczenia osoby, która zamiast pracownika wykonywałaby jego obowiązki), podporządkowanie pracownika (tj. praca w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę i pod jego kierownictwem), a także świadczenie tej pracy w warunkach obciążenia podmiotu zatrudniającego ryzykiem prowadzenia działalności.
W skrócie: jeżeli umowa b2b nie posiada wyżej wymienionych cech umowy o pracę, to nie jest ona umową o pracę. Jest to bardzo ważne, ponieważ o kwalifikacji umowy jako umowy o pracę nie decydują dodatkowe świadczenia, a jedynie przesłanki z Kodeksu pracy. Niedopuszczalne jest przyznanie jednego świadczenia, tj. płatnego urlopu (wypoczynkowego). Jest to jeden z warunków zawartych w Kodeksie Pracy, aby daną umowę zakwalifikować jako umowę o pracę.
Informacje zamieszczone na tej stronie mają wyłącznie charakter ogólnych wytycznych. Nie stanowią one porady prawnej i nigdy nie należy ich tak traktować. Podkreślamy, że w razie jakichkolwiek wątpliwości, najlepszym rozwiązaniem jest przeprowadzenie samodzielnej szczegółowej analizy sytuacji lub skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej.