Jak często z wypaleniem zawodowym spotykają się osoby wykonujące zawody prawnicze? Konsekwencje wypalenia zawodowego prawnika, w przeciwieństwie do wielu innych równie ważnych społecznie zawodów, mogą być znacznie poważniejsze i tragiczniejsze zarówno dla niego samego, jak i dla jego klientów.
Czym jest wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe jako termin zostało po raz pierwszy wprowadzone w 1974 roku przez amerykańskiego psychiatrę Herberta Freudenbergera żyjącego w latach 1926–1999. Definicja wypalenia zawodowego Freudenbergera brzmiała następująco. Wypalenie zawodowe to ogólny negatywny stan człowieka, który rozwija się na tle chronicznego stresu w warunkach aktywności zawodowej i prowadzi do psychicznego i emocjonalnego wyczerpania wewnętrznych zasobów.
W 2016 roku Fundacja Hazelden Betty Ford, wraz z Amerykańskim Stowarzyszeniem Prawników, przeprowadziła bardzo szerokie i reprezentatywne badanie wśród 12 825 licencjonowanych, pracujących amerykańskich prawników. Wykazało ono, że przedstawiciele zawodów prawniczych są bardziej niż przedstawiciele innych zawodów narażeni na ryzyko samobójstwa, nadużywania alkoholu i narkotyków.
We współczesnym świecie, w tym w Polsce, prawnicy, radcy prawni, adwokaci, notariusze, sędziowie, prokuratorzy i inni pracownicy państwowi i samorządowi, mają znaczący wpływ na funkcjonowanie społeczeństwa i państwa, co wymaga od przedstawicieli tych zawodów wyjątkowego poczucia obowiązku.
Konflikty wewnętrzne związane ze sprzecznościami etycznymi w wykonywaniu bezpośrednich obowiązków często pozostają zakulisowe i przeżywane są w formie ukrytej, wpływając na cechy osobiste, stan psychiczny, a w konsekwencji na zdrowie psychiczne prawnika.
Objawy wypalenia zawodowego
Można wyróżnić trzy grupy objawów wypalenia zawodowego.
Grupa PIERWSZA: objawy psychofizyczne
- przewlekłe zmęczenie (uczucie ciągłego zmęczenia bez względu na to, ile się wypoczęło, może występować bezpośrednio po śnie, tzn. nie opuszcza nas);
- uczucie osłabienia fizycznego (zmniejszona aktywność i energia, senność, senność, pogorszenie składu krwi i poziomu hormonów);
- wyczerpanie emocjonalne (stępienie wrażliwości na czynniki drażniące i sytuacje niebezpieczne oraz brak ciekawości nowych i ciekawych rzeczy);
- objawy psychosomatyczne (częste, niewyjaśnione bóle głowy; uporczywe zaburzenia żołądkowo-jelitowe; szybka utrata lub przyrost masy ciała; całkowita lub częściowa bezsenność; zaburzenia widzenia i słuchu, węchu i dotyku).
Grupa DRUGA: objawy psychospołeczne
- depresja (apatia, nuda, bierność, obniżony nastrój, niezdolność do przeżywania radości, pesymizm)
- zwiększona drażliwość, nawet na drobne wydarzenia;
- częste załamania nerwowe (wybuchy złości, nieumotywowane pretensje, płacz z byle powodu);
- zwiększony niepokój (poczucie, że “coś wymknie się spod kontroli”, “nie poradzę sobie z czymś”; );
- negatywne spojrzenie na wszystkie dziedziny życia – pesymizm (typu: “nieważne, jak bardzo się starasz, nic się nie uda”).
GRUPA TRZECIA: objawy behawioralne
- pracownik skarży się na duże obciążenie pracą, ale jego rzeczywista wydajność jest niska;
- współpracownik bez powodu zmienia swój harmonogram pracy (skraca godziny pracy, niepotrzebnie je przesuwa);
- cały czas zabiera pracę do domu, ale nie wykonuje jej w domu;
- nie może skończyć rozpoczętej pracy lub nie może rozpocząć pracy;
- ma trudności z podejmowaniem decyzji;
- zmniejsza entuzjazm do pracy, odczuwa obojętność lub dewaluuje wyniki pracy;
- nie ustala priorytetów, nie rozpoznaje ważnych zadań i marnuje czas na “drobne” i niepotrzebne czynności;
- oddala się od pracowników lub wchodzi z nimi w konflikty, źle przyjmuje krytykę, dewaluuje klientów i traktuje ich bez szacunku;
- pracownik rozwija lub pogłębia swoje uzależnienie od alkoholu lub narkotyków.