Jak napisać statut fundacji rodzinnej?

Fundacje rodzinne zyskują w Polsce coraz większe znaczenie jako narzędzie zabezpieczenia interesów kolejnych pokoleń i zapewnienia przejrzystej sukcesji w przedsiębiorstwach rodzinnych. Fundamentem prawidłowego funkcjonowania takiej fundacji jest odpowiednio skonstruowany statut fundacji rodzinnej – dokument organiczny regulujący zasady jej działania.

Istota i znaczenie statutu fundacji rodzinnej

Statut fundacji rodzinnej stanowi swoiste kompendium zasad funkcjonowania tej osoby prawnej, określając relacje między jej organami oraz obowiązki względem beneficjentów. Analogicznie do umowy lub statutu spółki prawa handlowego, dokument ten wyznacza ramy organizacyjne i operacyjne podmiotu. Precyzyjne sformułowanie statutu jest kluczowe dla realizacji celów fundatora i efektywnego zarządzania majątkiem rodzinnym.

Zgodnie z art. 26 ustawy o fundacji rodzinnej, statut ustala fundator lub fundatorzy, jeśli jest ich kilku. Dokument wymaga formy aktu notarialnego i powinien zostać sporządzony najpóźniej w momencie złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji. Warto podkreślić, że choć inni członkowie rodziny mogą uczestniczyć w procesie kształtowania statutu, to fundator zachowuje prawo do określenia jego ostatecznego brzmienia.

Obligatoryjne elementy statutu fundacji rodzinnej

Ustawodawca w art. 26 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej precyzyjnie określił elementy, które obligatoryjnie muszą znaleźć się w statucie. Należą do nich m.in.:

1. Nazwa fundacji, zawierająca oznaczenie “Fundacja Rodzinna” lub skrót “F.R.”;
2. Siedziba fundacji, obejmująca województwo, powiat, gminę i miejscowość;
3. Szczegółowy cel fundacji, zgodny z prawem i odzwierciedlający wizję sukcesji oraz kierunek rozwoju podmiotu;
4. Wskazanie beneficjentów lub kryteriów ich określania, wraz z definicją przysługujących im uprawnień;
5. Zasady prowadzenia i aktualizacji listy beneficjentów;
6. Procedura zrzekania się uprawnień przez beneficjenta;
7. Czas trwania fundacji, jeżeli jest oznaczony;
8. Wartość funduszu założycielskiego, nie mniejsza niż 100 000 zł;
9. Zasady powoływania, odwoływania oraz kompetencje organów fundacji;
10. Podmiot uprawniony do zatwierdzania czynności zarządu;
11. Wskazanie beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów;
12. Zasady zmiany statutu;
13. Przeznaczenie majątku fundacji po jej rozwiązaniu.

Fakultatywne postanowienia statutu

Ustawodawca przewidział możliwość umieszczenia w statucie fundacji rodzinnej dodatkowych, fakultatywnych postanowień. Fundator ma w tym zakresie znaczną swobodę, ograniczoną jedynie wymogiem zgodności z prawem. Przykładowe elementy fakultatywne obejmują:

1. Zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji;
2. Okoliczności uzasadniające rozwiązanie fundacji;
3. Wytyczne dotyczące strategii inwestycyjnej;
4. Możliwość tworzenia jednostek terenowych;
5. Zapis na sąd polubowny;
6. Limit kosztów administracyjnych fundacji;
7. Zasady współpracy z operatorem fundacji rodzinnej.

Procedura zmiany statutu fundacji rodzinnej

Statut fundacji rodzinnej podlega modyfikacjom, umożliwiając dostosowanie jego treści do zmieniających się uwarunkowań rynkowych i oczekiwań fundatora. Należy jednak pamiętać, że zmiana statutu wymaga zachowania formy aktu notarialnego i wchodzi w życie z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Fundator ma swobodę w określeniu zasad zmiany statutu. Może przykładowo zastrzec, że za jego życia wyłącznie on jest uprawniony do inicjowania procedury zmiany, a po jego śmierci kompetencja ta przechodzi na wskazany w statucie organ fundacji.

Precyzyjne sformułowanie statutu fundacji rodzinnej ma fundamentalne znaczenie dla jej efektywnego funkcjonowania i realizacji celów sukcesyjnych. Dokument ten, łącząc elementy obligatoryjne z fakultatywnymi, pozwala na stworzenie struktury organizacyjnej optymalnie dostosowanej do potrzeb konkretnej rodziny i prowadzonego przez nią biznesu.