Zakładasz startup i zastanawiasz się nad najlepszą formą finansowania Twojego przedsięwzięcia? Z mojego artykułu dowiesz się jakie są najpopularniejsze formy pozyskania kapitału w startupie, jaka jest różnica między funduszami Venture Capital a Private Equity oraz czy Twój startup ma szansę na uzyskanie kredytu. Przed omówieniem poszczególnych sposobów finansowania startupów, wspomnijmy jeszcze czym w ogóle jest ta forma działalności.
Czym jest startup i czy każda młoda firma jest startupem?
Startup czyli niedawno utworzone przedsiębiorstwo lub organizacja poszukująca modelu biznesowego jest jednym z biznesowych hitów ostatnich lat. Startupy funkcjonują najczęściej w branżach high-tech i ICT, czyli technologii informacyjno-telekomunikacyjnych. Co do zasady są przedsiębiorstwami wysoce innowacyjnymi, działającymi w warunkach dużego ryzyka.
Cechą charakterystyczną startupów jest forma „wkładu” założycieli, polegająca przede wszystkim na wniesieniu pomysłu, który w założeniu ma być rozwijany za pomocą finansowania zewnętrznego (co oczywiście nie wyklucza wkładów w formie kapitału własnego). Wyróżnia się kilka rodzajów finansowania, z których każdy posiada swoją indywidualną specyfikę, mogącą okazać się jednym z czynników decydującym o powodzeniu startupu.
Kapitał własny
W teorii najprostsza z form finansowania przedsięwzięć – również tych w formie startupu. Mam na myśli oszczędności własne założycieli oraz wsparcie ze strony ich bliskich. Ten rodzaj finansowania określany jest w świecie startupów mianem bootstrappingu.
Bootstrapping zakłada, że jeśli na danym etapie występuje możliwość rozwoju startupu, w oparciu o własny kapitał, bez wykorzystywania finansowania zewnętrznego, to warto przesunąć moment pozyskania inwestora.
Celem jest oczywiście lepsza pozycja negocjacyjna przy rozmowach z inwestorem, bądź rezygnacja z niego w całości. Warto jednak podkreślić, że w związku z wysokimi kosztami oraz dużym ryzykiem całego przedsięwzięcia, opieranie się jedynie na kapitale własnym wydaje się często zbyt ryzykowne.
Konkursy i granty
W związku z najczęściej wysoce innowacyjnym charakterem przedsięwzięć prowadzonych w formie startupów, ich wspieranie znajduje się w interesie rządów, instytucji unijnych oraz organizacji pozarządowych wspierających przedsiębiorczość i innowacyjność gospodarek. W związku z tym organizują one dedykowane dla startupów konkursy na granty, których zwycięzcy, mogą liczyć nawet na kilkaset tysięcy złotych wsparcia dla ich biznesu.
Ponadto, za pośrednictwem inkubatorów i akceleratorów oferują one wsparcie merytoryczne, specjalistyczne oraz infrastrukturalne. Zdarza się również, że organizowanie takich konkursów znajduje się również w interesie prywatnych przedsiębiorstw, które w ten sposób zyskują świeże spojrzenie na branżę oraz mają bezpośredni dostęp do młodych talentów, którzy mogą się okazać potencjalnymi nowymi współpracownikami firmy organizującej konkurs.
Aniołowie biznesu
Mianem anioła biznesu określa się prywatnego inwestora, dysponującego kapitałem pozwalającym na wejście w relatywnie ryzykowne przedsięwzięcia jakimi bez wątpienia są startupy. Co ważne, zazwyczaj – obok wsparcia finansowego – oferują one również tzw. smart money czyli nie tylko wsparcie finansowe ale również pomoc merytoryczną oraz networkingową. W zamian za wsparcie, anioł biznesu otrzymuje udziały w przedsięwzięciu, co przy skokowym wzroście wartości startupu (co w przypadku startupów zdarza się relatywnie często) pozwala mu na zwrot inwestycji z wyjątkowo wysoką stopą. Okres zaangażowania Anioła Biznesu w przedsiębiorstwo wynosi zazwyczaj od 3 do 6 lat.
Seed Capital i Venture Capital
Fundusze seed capital oraz venture capital są funduszami gromadzącymi środki od inwestorów, które w dalszej kolejności są inwestowane w startupy. Dzięki temu, w razie niepowodzenia jednego startupu, inwestorzy mogą zrekompensować ją sobie zyskiem z innego. Taka dywersyfikacja – interesująca w każdej dziedzinie biznesu – może być szczególnie istotna w ramach inwestycji w tak ryzykowny i nieprzewidywalny segment rynku jakim są startupu. Sama różnica między funduszami seed capital i venture capital polega na innej fazie wejścia w startup.
Fundusze seed capital (fundusze zalążkowe), inwestują w przedsięwzięcie na najwcześniejszym etapie. Chodzi o okres trwający od powstania pomysłu na przedsięwzięcie do pojawienia się przedsiębiorstwa na rynku. Fundusze venture capital działają na podobnych zasadach. Zakładają jednak inwestycje w przedsięwzięcia już działające na rynku będące jednak wciąż na wczesnym etapie rozwoju. W zamian za pomoc, fundusze seed capital i venture capital otrzymują udziały w przedsiębiorstwie, w które inwestują. Okres zaangażowania obydwu funduszy w przedsiębiorstwo wynosi zazwyczaj od 5 do 7 lat.
Private Equity
Private equity jest określeniem inwestycji polegającej na finansowaniu przedsiębiorstw, które nie są notowane na giełdzie (zdarza się również, że private equity obejmuje inwestycje w przedsiębiorstwa notowane na giełdzie. W takiej sytuacji inwestor dąży jednak do szybkiego wycofania przedsiębiorstwa z giełdy).
Definiowanie private equity jest uzależnione od modelu który przyjmiemy tj. od tego czy zastosujemy podejście sensu largo – które obejmuje wszelkie inwestycje w firmy prywatne w tym m. in. venture capital, kredytowanie, obligacje – czy podejście sensu stricto, obejmujące inwestycje w firmy prywatne dokonywane na etapie następującym po wczesnej fazie rozwoju przedsięwzięcia – co w tym rozumieniu odróżnia je od inwestycji venture capital.
W węższym znaczeniu, podmiotami odpowiedzialnymi za inwestycje w przedsiębiorstwo są przede wszystkim profesjonalne fundusze i banki inwestycyjne, wyspecjalizowane w tego rodzaju transakcjach. W związku z późniejszą fazą wejścia, inwestycje podejmowane przez fundusze private equity są o wiele mniej ryzykowne od inwestycji venture capital. Inny jest jednak również próg wejścia oraz potencjał na skokowy wzrost wartości przedsiębiorstwa, w które się inwestuje. Okres zaangażowania funduszu private equity w startup wynosi zazwyczaj od 3 do 6 lat.
Inwestor branżowy
Inwestor branżowy to określenie na inwestora prowadzącego swoją działalność w segmencie rynku zbliżonym do segmentu startupu, w który zamierza zainwestować. Główną różnicą pomiędzy inwestycjami inwestorów branżowych a inwestycjami, które omówiłem powyżej, jest główny cel inwestycji. Zazwyczaj nie jest nim bowiem późniejsza odsprzedaż nabytych udziałów z zyskiem (co jednak oczywiście również się zdarza).
Celem inwestycji jest dostęp do szeroko pojętego know-how startupu. Inwestycja nie ma zatem charakteru stricte finansowego. W związku z tym, szefostwo startupu musi szczególnie uważnie rozważyć sens takiej współpracy. O ile bowiem nabycie większościowego pakietu udziałów startupu może okazać się dla niego (startupu) bardzo korzystne, o tyle nabycie pakietu mniejszościowego, może przyczynić się do znaczącego osłabienia jego konkurencyjności – w szczególności w stosunku do przedsiębiorstwa inwestora branżowego, który w ten sposób może dążyć do wyeliminowania potencjalnego konkurenta z rynku, bądź dostępu a nawet przejęcia przewag konkurencyjnych w postaci własności intelektualnej lub pracowników.
Crowdfunding
Kolejną formą finansowania startupu są zbiórki pieniężne organizowane za pośrednictwem sieci. Drobni inwestorzy zyskują w ten sposób udziały w startupie, z kolei startup zyskuje środki finansowe oraz zaangażowaną w działalność i promocję tworzonej marki społeczność. Crowdfunding łączy w sobie cechy biznesowe związane z pozyskaniem kapitału potrzebnego na działalność oraz korzyści marketingowe, związane z budową młodej, wchodzącej na rynek marki. Co warte podkreślenia, crowdfunding pozwala również zweryfikować zainteresowanie pomysłem już na wstępnym etapie działalności.
Kredyty bankowe
Może się wydawać (i często słusznie), że w związku z krótkim okresem funkcjonowania przedsięwzięcia oraz związanym z tym ryzykiem dla jego dalszego funkcjonowania, banki nie będą skłonne przyznawać kredytów startupom. Między innymi dzięki wsparciu ze strony instytucji publicznych, takie kredyty są jednak nie tylko dostępne ale również nie wymagają poręczenia bezpośrednio z majątku twórców startupu.
W takich sytuacjach poręczenia mogą bowiem gwarantować podmioty państwowe (m.in. Bank Gospodarstwa Krajowego) oraz unijne (m.in. Europejski Fundusz Inwestycyjny). Jeszcze inną możliwością są kredyty oferowane przez banki inwestycyjne powiązane z instytucjami publicznymi. Posiadają one zazwyczaj preferencyjne warunki oprocentowania. Są jednak przeważnie limitowane, w związku z czym, w procesie ubiegania się o taki kredyt, należy zazwyczaj spełnić o wiele więcej warunków wymaganych przy przyznaniu kredytu.
Którą formę finansowania startupu wybrać?
Jak widzisz, wybór jest bardzo szeroki, jednak sam wybór sposobu pozyskania kapitału to nie wszystko. Musisz pamiętać, że proces pozyskiwania kapitału wiąże się z wieloma wymogami formalnymi. Niezmiernie istotne – szczególnie w kontekście umów inwestycyjnych – są postanowienia umowy z finansującą stroną, która będzie determinować przyszłe stosunki Twojego przedsięwzięcia oraz Twoich praw.